سمپاشی
سموم شیمیایی در پیشرفت سریع تولیدات کشاورزی نقش بزرگی ایفا کرده و خواهند کرد. با استفاده از سموم کیفیت و کمیت محصولات، اصلاح و افزایش پیدا کرده و استفاده از سموم علف کش نیاز به نیروی کاری برای کنترل علفهای هرز را تا حدی کاهش داده است ولی استفاده از سموم شیمیایی به بعضی مسائل جدی زیست محیطی منتج شده که این مسائل ، باید هم از نظر استفاده کننده و هم از طرف طراح ادوات سمپاشی مورد توجه قرار گیرد.
در این مقاله فرض بر این گرفته شده است که خواننده از ساختمان و اجزاء سمپاشها اطلاع کافی دارد و نیاز به توضیح مجدد نمی باشد. سعی بر این است تا جنبه های عملی سمپاشی به خصوص کالیبراسیون آن مورد تاکید بیشتر قرار گیرد.
سمپاشهای پشتی دستی
از انواع محلولپاشهای کوچک که به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرند. اجزا تشکیل دهنده این محلولپاشها معمولا عبارت است از : ۱- مخزن ۲- پایه مخصوص قرار گرفتن بر روی زمین ۳- تکیه گاه مناسب برای قرار دادن آن در پشت کارگر سمپاش (درست مثل کوله پشتی) ۴- پمپ دستی که با حرکت دادن اهرم مخصوص کار می کند ۵- محفظه تحت فشار ۶- لانس که مجهز به شیر قطع و وصل با یک شیر ماشه ای بوده و یک یا چند نازل روی آن نصب می شود.
برای استفاده بهتر از این دستگاهها باید آنرا کاملا به پشت کارگر چسباند و در صورت شل بودن آن باید تسمه های مربوطه را طوری تنظیم نمود که در موقع تلمبه زدن و حرکت در جای خود ثابت باشد تا کارگر در هنگام سمپاشی راحتتر بتواند کار انجام دهد.
بعضی از انواع این سمپاشها تماما پر نمی شوند تا فضای باقی مانده آن برای تحت فشار قرار دادن هوا استفاده گردد و از آن به عنوان سمپاشی پشتی با فشار مداوم بهره برداری گردد.
تنظیم کالیبراسیون سمپاشهای پشتی دستی
برای این منظور مقدار محلول سم خارج شده را از سمپاش در مدت یک دقیقه در ظرفی جمع آوری کرده و اندازه گیری می نمایند. وقتی که هدف تنظیم محلولدهی سمپاش دستی باشد بایستس یک فشارسنج روی آن نصب گردد و در اندازه گیری میزان محلولدهی نازل باید همیشه یکنواخت
باشد. کارگر سمپاش بایستی قبلا چند مرتبه این کار را تکرار نماید. رگولاتور یا دستگاه تنظیم فشار باید در روی سمپاشهای تحت فشار نصب شود در غیر این صورت محلولدهی سمپاش با کاهش محلول در تانک و کم شدن فشار تقلیل خواهد یافت. با در دست داشتن مقدار محاسبه شده محلولدهی نازل بر حسب لیتر در دقیقه مقدار مصرف در واحد سطح را می توان با معلوم بودن عرض باند و سرعت سمپاش تعیین نمود.
به طور مثال اگر عرض باند یک متر و سرعت راه رفتن کارگر سمپاش ۶۰ متر در دقیقه و محلولدهی
نازل ۶/. لیتر در دقیقه باشد حجم محلول لازم برای یک متر مربع از رابطه زیر محاسبه می شود.
۶/. لیتر در دقیقه
۱۰۰ لیتر در هکتار یا لیتر در متر مربع۰۱/۰ =
۶۰ متر در دقیقه * ۱ متر
سمپاشهای پشت تراکتوری
معمولا بر روی سه نقطه اتصال تراکتور نصب می شوند و ساختمان آنها از مخزن، پمپ، شیرهای کنترل، صافیها، همزن، بوم، نازلها و لوله های رابط تشکیل شده است. هر کدام از این قطعات دارای انواع مختلفی می باشند که از توضیح آنها می گذریم.
تهیه و تدارک یک بوم بلند این امکان را فراهم می آورد که عرض باند سمپاشی زیاد شده و از تعداد دور زدنهای تراکتور در عرض مزارع کاسته شود. البته عموما طول بوم برای کشاورزان در انجام سمپاشی ثابت است.
بنابر این اگر کشاورزی دارای ۱۰۰ هکتار مزرعه باشد و سه روز، روزانه شش ساعت بتواند با تراکتوری که سرعتش ۸ کیلومتر در ساعت است سمپاشی نماید؛ طول بوم مورد نیاز برای این کار ۹۴/۶ یا ۷ متر خواهد بود.
میزان محلولدهی پمپ بر حسب لیتر در دقیقه هم از رابطه زیر محاسبه می شود:
برای مثال با بوم ۷ متری و سرعت ۸ کیلومتر در ساعت محلولدهی پمپ برای مصرف ۲۰۰ لیتر در دقیقه خواهد بود. کشاورزان غله کار در عمل نیاز به بومی دارند که طول آن متناسب با طول بذرکار باشد.
نازلها- مساله مهم درباره سمپاشهای بوم دار نصب نازلها بر روی آن است. در اغلب مواقع فاصله بین نازلها روی بوم ثابت است و ارتفاع بوم باید طبق نوع نازل بکار رفته تنظیم گردد. در مورد زاویه خروج سم از نازل و پخش قطرات که متاثر از فشار می باشند مخصوصا باید دقت شود. قطرات خارج شده از هر نازل یک نوار را می پوشاند که عرض این نوار بستگی به زاویه پخش سم و ارتفاع بوم دارد. در عمل فاصله نازل ها باید طوری تنظیم شود که کناره های هر کدام از این نوارها در همه نازلها همدیگر را بپوشانند تا پخش قطرات سم در سرتاسر بوم کاملا یکنواخت باشد. اگر بوم بیش از حد پایین باشد پوشش قطرات خارج شده از نازلها روی یکدیگر زیاد شده و عدم یکنواختی در پخش پیش خواهد آمد. نحوه پخش قطرات پاشیده شده را می‌توان از پاشیدن آب بر روی یک سطح خشک و یا با رنگی کردن محلول سم با یکی از رنگهای محلول در آب مثل لیزامین و پاشیدن آن روی کاغذ سفید مشخص نمود. اگر پخش قطرات غیر یکنواخت بود بایستی محلولدهی هر یک از نازلها را کنترل نمود.
کالیبراسیون سمپاش تراکتوری :
به دلیل اهمیت موضوع انجام کالیبراسیون دقیق سمپاشها بیش از حد مورد تاکید است.
۶۰۰
= زمان لازم برای سمپاشی یک هکتار بر حسب دقیقه
سرعت (کیلومتر در ساعت)* عرض باند(متر)
عرض باند موثر از حاصلضرب فاصله دو نازل مجاور هم در تعدادآنها در روی بوم به دست می آید مثلا اگر ۳۰ عدد نازل روی بوم به فاصله ۵۰ سانتی متر از یکدیگر نصب شده باشند عرض بان
د برابر ۱۰۰/۵۰*۳۰
متر خواهد بود. برای کنترل سرعت، حرکت تراکتور بایستی به طور یکنواخت با دنده مناسب صورت گیرد لذا مناسبترین موقع برای کنترل سرعت زمانی است که گردش موتور تراکتور برابر ۵۴۰ دور در دقیقه باشد. با معلوم بودن زمان لازم برای سمپاشی یک هکتار میزان محلول مصرفی بدین صورت تعیین می گردد که : مخزن سم را تا مقابل علامت مربوطه پر می کنند، پمپ سمپاش را در حالی که تراکتور متوقف می باشد به کار انداخته به طوری که گردش موتور در این مدت برابر ۵۴۰ دور در دقیقه باشد. بعد از گذشت زمان لازم برای سمپاشی یک هکتار تانک سمپاش را مجددا تا علامت مربوطه با اندازه گیری حجم محلول مورد نیاز پر نموده و بدین ترتیب میزان محلولدهی سمپاش در یک هکتار را به دست آورد. تغییر در میزان محلول مصرفی تا ۵ درصد را می توان با کم و زیاد کردن جزئی فشار به دست آورد.
اگر تغییری در سرعت سمپاشی ضرورت داشته باشد بایستی نوع نازلها را نیز تعویض نمود. به طور کلی اگر هر گونه تغییری در سمپاش داده شود بایستی آنرا مجددا کالیبره نمود. کالیبراسیون می تواند با حرکت در یک مسافتمعین و اندازه گیری حجم محلول به کار رفته صورت گیرد. حجم محلول به دست آمده را بر طول بوم( عرض باند) تقسیم کرده و سپس در ۱۰ ضرب نموده که در این صورت مقدار محلول مصرفی در هکتار به دست می آید. لازم به ذکر است که در حین انجام کالیبراسیون باید فشار پمپ و سرعت سمپاشی ثابت باشد.
وقتی سمپاشی به صورت ردیفی انجام می شود مقدار محلول مصرفی به شرح بالا مورد استفاده قرار می گیرد ولی وقتی کشتی ردیفی صورت گرفته است فقط قسمتی از مساحت مورد نظر واقعا سمپاشی می شودبنابراین می توان از فرمول زیر مقدار مصرفی واقعی را به دست آورد.
عرض ردیف سمپاشی شده / (عرض ردیف سمپاشی نشده+ عرض ردیف سمپاشی شده)* حجمی که برای تمام سطح منظور شده است = حجم محلول مصرف شده در یک ردیف (لیتر در هکتار)
برای مثال اگر میزان محلول منظور شده برای یک هکتار برابر ۲۰ لیتر باشد و عرض ردیف مورد سمپاشی ۲۰ سانتی متر بوده و فاصله ردیفها از هم ( عرض ردیف سمپاشی نشده+عرض ردیف سمپاشی شده ) برابر ۱۰۰ سانتی متر باشد بنابراین با استفاده از رابطه بالا مقدار مصرفی در ردیفها برابر ۱۰۰= ۲۰/۱۰۰*۲۰ لیتر در هکتار خواهد بود. در واقع این حجم از محلول سم به کار رفته معادل ۵ هکتار سطح ظاهری می باشد.
یک سمپاش باید به طور مرتب تمیز شده و کنترل شود. لوازم یدکی آن در دسترس باشد مخصوصا در داخل مزرعه باید در خلال سمپاشی یدکی نازل را همراه داشت تا چناچه نازل مسدود شد بلافاصله بتوان آن را تعویض نمود تا بعدا در فرصت مناسب نازل مسدود شده را تمیز کرد. محلولدهی نازل را بایستی به طور مرتب کنترل نمود و اطمینان حاصل کرد که افزایش در آن، صورت نگرفته است و باید توجه داشت که هزینه تعویض یک نازل به مراتب کمتر از هزینه سم به هدر رفته از نازل ناسالم و نازلی که سوراخ آن گشاد شده است می باشد.
